Butandu

Kankiriho akaba naza ah’eiziba kutaha amaizi. Akagyenda ayekoreire enyungu mpango. Omu muhanda akaba arimu wenka, yabugana embwa yamuruma okuguru, enyungu yagwa ahansi yaayatika Yataaha narira ishe yamutwara omu irwariro. Ishe yazibira nyina kutarigarukira kumutuma wenka ah’eiziba ogundi murundi.

Egaari ya Taata

Kemizaano naza kwega aha eishomero. Nayegyera hare. Natiina abantu babi omumuhanda. Ishe namutwarira aha gaari. Egaari ya ishe eine omugasho.

Okutayayira abazaire

Omwegyesa akaha abeegi omurimo gwokukorera omuka. Kefeeza akabura obwire bwo’kugukora aha bwemirimo mingi y’omuka. Omwegyesa akatayayira abazaire be, yabahabura okuhwera Kefeeza kukora emirimo emuhairwe kuruga ahaishomero. Abazaire bakakikunda kandi bakikuratira.

Okuza aha eishomero

Abeegi nibaza aha eishomero. Nibakoresa emiringo mingi yengyenda. Abamwe nibagyendesa ebigyere. Abandi nibagyendera aha pikipiki n’egaari. Obumwe abebigyere nibatunga butandu. Mukuru w’eishomero akahabura abazaire kushendekyereza abaana baabo.

Okurya ebitari byawe tikirungi

Mbabazi ari omu kibiina kyakabiri. Akaba naaza omu kibiina yareeba sente ahansi. Zikaba ziri enkumi ibiri. Mbabazi kuyazireebire yaazitorotoora. Abandi beegi ababoojo kubamureebire bamukwata kifuba bazimwihaho. Bakairuka, bazitwara ha kantiini, baziguramu obubanda, baburya. Mbabazi akabatabariza ow’omwegyesa. Omwegyesa akagyenda nawe omu kibiina yaayeta abo boojo. Yabahabura ngu ekibakora tikihikire. Yabagira ngu waatorotoora ekintu kyona nokirangisa. Yayongyera yabahabura kushaba Mbabazi okusaasirwa. Yabatuma kwija nabazaire baabo eizooba eririkukurataho. Bazaire kubizaire, babagambira ebyabaireho. Batyo nikwo okushaba okusasirwa ahabwemicwe mibi yabaana baabo. Aboojo nabo omu maisho gabazaire baabo bakeetisiza eishomero ryoona. Bahiga kubatarigarukira kukora enshobi egyo.

Kamugisha n’embwa ye Simba

Kamugisha ayine embwa mpango erikwetwa Simba. Kamugisha na Simba nibakira kurabira aha eishomero rya ba Kiiza buri eizooba. Simba kwerikureeba abeegi ebamokyera kandi obundi ebirukaho . Abeegi nibarira ahabwokutina embwa ya Kamugisha. Eizooba rimwe, Omukuru w’eishomero akashanga erikwirukanzya abeegi, yaayeta Kamugisha, yamushaba kugura orujegyere kuguma nakomaho embwa ye. Kamugisha akagura orujegyere, hati buri kurabira aha eishomero rya ba Kiiza naaba akawatsire Simba omu rujegyere.

Okubura kwebitabo

Eizooba rimwe, Atwine na Abaasa bakaza aha eishomero omurundi gw’okubanza. Bakagyenda na ishebo na nyinabo. Kubahikire aha eishomero, omwegyesa yaabatatsya omu kibiina. Abazaire baabo baagaruka omuka. Omwegyesa yaaboreka abantu abandi abari omwishomero nemyanya mikuru. Kubagiire kuhandiika amakuru, ebitabo byabo byabura. Omwegi omwe akabitoratora yaabibaha bashemererwa. Omwegyesa akasiima omwegi ogwe kandi yaabahabura kureebereragye ebitabo byabo. Akabooreka ebibokisi by’okubiikamu ebitabo. Bakashaba abeegi boona kuhwera bagyenzi baabo empumi kubiika ebitabo byabo omu bibokisi. Ebitabo by’abeegi tibiragarukire kubura.

Tikirungi kujuma abeegi

Omwegyesa waitu ni omwami Kamuhangire. Naayegyesa ekyakashatu. Abeegi baingi nibamutiina. Yaaba nayegyesa nibahunama. Abeegi tibarikugarukamu bibuuzo bye. Abeegi nibagira ngu ku arikuba ari omu kibiina abajuma obworo bw’omuka yaabo. Eki nikishaasha munonga abeegi. Eizooba rimwe, akatebekanisa ekibuuzo kyokuhendera etaamu kwonka abaana twena kikaturema. Omwegyesa akagiira ekiniga yaturagira kutsimba amaju kandi tuhanikire emikono. Aho naaho mukuru w’eishomero yaba naarabaho, yashanga twena turi ahansi tuhanikire emikono. Akeeta omwegyesa omukahama yamugira ngu ekyo nikibaasa okureetera abeegi obutakunda kweega kandi nabandi beegi kuruga omu eishomero. Kuruga obwo, Omwami Kamuhangire akahindura aha mitwarizeye. Eki kikareetera abeegi kumukunda nokukunda eishomo rye.

Okurwana tikirungi

Komunda akaba naashoma omu kyakana. Eizooba rimwe, akaba naaza omu kibiina, yareeba abeegi nibarwana. Akareeba aboojo abakuru nibateera omwojo omuto Akagyezaho kwiruka baamukwata. Komunda akairuka yaaza ow’omwegyesa wabo, yamugambira ku yaareeba abeegi nibatuntuza mugyenzi waabo. Omwegyesa akarahuka yaashanga aboojo nibenda kwiruka. Atyo yakwataho aboojo babiri abandi bairuka bamusiga. Abuyakwatsire bakahayo amaziina gabubabaire baine. Yabagambira oku abeegi bashemeire kutwariza bagyenzi baabo. Abeegi baketeisa kandi na abazaire baraganisa kubahwera. Omukuru w’eishomero akeeta abeegi boona hamwe yabagambira okutwariza gye bagyenzi baabo. Akabahabura okureberera abeegi abato hamwe naabo abaine oburema ahamibiri yaabo. Yagaruka yaabagira ku nikiza kureeta entuunguka omwishomero hamwe n’okukoragye omu mashomo goona. Eki kikareetaho empinduuka omwishomero. Abeegi boona bakatandika kukwatanisa nokuzaanagye. Eishomero eri rikatandika kukoragye omu mishomo yoona nomubyemizaano. Ekyarugiremu, abazaire bareeta abeegi bingi omw’eishomero kandi ryayeyongyera kutunguuka.

Okwegyera hare

Keitesi na Kansiime nibegyera hare neka yabo. Nibaraba omukibira kihango kandi kikwataine munonga baaba nibaaza kwega. Omubwire bwenjura omu kibira nihakwatana hoona haba omwirima. Nyinabo naakira kubagira ngu bagyende obwire bwatsya kugira ngu batakabugana abantu babi omu muhanda. Eizooba rimwe, kubabaire nibaaza aha ishomero bareeba omushaija omu maisho gaabo arikugyenda nayehuuta munonga. Omukadakiika nkye ahinduka atandiika kubeizira. Naabo kubamureeba bagaruka enyima, bairuka nibagaruka omuka owaabo. Omushaija nawe abairukangaho. Bairukira kimwe kandi n’omushaija ayogyeza aguma nabaizira arikubahika haihi. Keitesi atandika kurira kandi atiina munonga, bambe agwa ahansi. Kansiime agyezaho kumwimutsya, amukurura kwonka nawe agiira obwoba aremererwa, atyo ayamuza arikushaba obuhwezi ati: “Yaimwe! Yaimwe! Mutuhwere!”. Abantu abaabaire bahingiire kubahuriire naayamuza bairukanga kureeba ekyabaho. Ogwo mushaija ku yaarebaire abantu nibaija ahinduuka areeba enyima ayirukanga nahuzya age. Abaturagye batwara abaana owabo kandi bahaabura nyinabo kuguma nabashendekyereza buri kasheeshe baaba nibaaza kwega. Kuruga obwo nyinabo akaguma nabashendekyereza buri kasheshe.